Als verdachte hebt u het recht om het politiedossier in te zien.  In de praktijk leeft dit artikel helaas nog niet echt. Het is onvoldoende doorgedrongen bij politie en justitie dat u als verdachte recht hebt op kennisneming van de processtukken, nog voordat u feitelijk wordt verhoord. Vraag altijd aan het begin van het verhoor om inzage in de verklaringen van de aangever, getuigen en de overige stukken uit het politiedossier.

Wettelijke basis inzagerecht

Op 1 januari 2013 is de Wet herziening regels processtukken in strafzaken in werking getreden waarin – voor zover van belang – het volgende is bepaald: Artikel 30 1. De kennisneming van de processtukken wordt de verdachte op diens verzoek tijdens het voorbereidende onderzoek verleend door de officier van justitie. De kennisneming wordt de verdachte in elk geval toegestaan vanaf het eerste verhoor na aanhouding. (..)

Toelichting bij inzagerecht

In de Memorie van Toelichting bij het wetsvoorstel herziening regels processtukken in strafzaken is uitgebreid aandacht besteed aan de regeling van art. 30 e.v. Sv. Onbeperkte bevoegdheid tot kennisneming (..) Het huidige artikel 30 Sv biedt de verdachte een in beginsel onbeperkte bevoegdheid tot kennisneming van de processtukken. De verdachte kan daardoor al vroeg worden geïnformeerd over het verloop en de resultaten van het opsporingsonderzoek. Hij kan gebruik maken van zijn verdedigingsrechten en op die manier een bijdrage leveren aan de waarheidsvinding. Zo is het mogelijk dat de verdachte na inzage van de processtukken verzoekt om de verrichting van enig onderzoek door de rechter-commissaris. Daarmee kan worden voorkomen dat de zaak later ter terechtzitting wordt aangehouden voor nader onderzoek. Artikel 6 EVRM; equality of arms Artikel 6 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) geeft een ieder recht op een eerlijk proces. Deze verdragsbepaling besteedt geen expliciete aandacht aan de samenstelling van de processtukken en het recht op inzage van het procesdossier. Wel bepaalt artikel 6, derde lid, onder b, EVRM dat een ieder tegen wie een vervolging is ingesteld, het recht heeft ‘te beschikken over de tijd en faciliteiten die nodig.zijn voor de voorbereiding van zijn verdediging’. Uit de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) kan verder worden afgeleid dat dit Hof van oordeel is dat het recht op kennisneming van de processtukken ook overigens rechtstreeks voortvloeit uit het recht op een‘fair trial’ en het daarmee samenhangende recht op ‘equality of arms’. In de preambule bij de EU-richtlijn 2012/13 betreffende het recht op informatie in strafprocedures wordt het recht op kennisneming voor het verhoor ook expliciet genoemd: (27) Een persoon die ervan wordt beschuldigd een strafbaar feit te hebben begaan, dient alle informatie over de beschuldiging te ontvangen die hij nodig heeft om zijn verdediging te kunnen voorbereiden en die met het oog op een eerlijk verloop van de procedure is geboden. (28) De informatie aan verdachten of beklaagden over het strafbare feit waarvan ze worden verdacht of beschuldigd, dient onverwijld, doch zonder lopende onderzoeken te schaden, te worden verstrekt, en uiterlijk vóór hun eerste officiële verhoor door de politie of een andere bevoegde autoriteit. Met het oog op een eerlijk verloop van de procedure en op de daadwerkelijke uitoefening van de rechten van de verdediging dient de omschrijving van het strafbare feit waarvan de persoon wordt verdacht of beschuldigd, met inbegrip van, indien bekend, tijd en plaats en de mogelijke wettelijke kwalificatie van het vermeende strafbare feit, te worden verstrekt in voldoende detail, rekening houdend met de fase waarin de strafprocedure zich bevindt.

Het ontstaansmoment van het recht op kennisneming

Het recht tot kennisneming ontstaat vanaf het moment van eerste verhoor, zoals ook uitdrukkelijk in artikel 30, eerste lid, Sv is bepaald. In de EU-richtlijn is bepaald dat de verdachte uiterlijk voor het eerste officiële verhoor de informatie over de aard en inhoud van de beschuldiging moet krijgen.

Hoe inzage politiedossier vragen?

In de wet lezen we dat er door of namens de verdachte een verzoek tot kennisneming moet worden ingediend bij de officier van justitie. De advocaat kan voor, tijdens of na het verhoor een verzoek tot kennisneming van de processtukken bij de officier van justitie. U kunt ook zelf tijdens het politieverhoor vragen om inzage, maar u moet weten dat dat dus niet de officiële weg is.

Weigering inzage politiedossier

Helaas komt het in de praktijk vaak voor dat de inzage in het politiedossier wordt geweigerd. Dit heeft te maken met de onbekendheid van politieagenten met dit artikel 30 lid 1 Sv. en de uitleg die hieraan wordt gegeven volgens de memorie van toelichting, maar ook is het een stuk onwil van de politie. Zij weigeren u vooraf inzage te geven omdat u dan weet wat anderen in de strafzaak hebben verklaard, waardoor u zich kunt voorbereiden op uw verhoor en u de verklaring kunt aanpassen op de andere verklaringen. Wanneer het verzoek tot inzage in het politiedossier via de officiële weg wordt ingediend bij de officier van justitie krijgen wij in het grosse van de gevallen na enkele dagen een schriftelijke afwijzing van het verzoek. Als reden wordt dan het onderzoeksbelang genoemd. Dit is echter niet terecht, zie ook de memorie van toelichting bij het artikel. Als verdachte hebt u dan het recht om tegen deze afwijzing een bezwaarschrift in te dienen bij de rechter-commissaris. Vaak helpt dat wel, maar indien de verdachte in voorarrest zit, krijgt de advocaat vaak toch al na 3 dagen bij de voorgeleiding bij de rechter-commissaris het volledige strafdossier (voorgeleidingsproces-verbaal), waardoor er geen belang meer is voor de behandeling van het bezwaarschrift. Wanneer de verdachte niet in voorarrest zit, heeft het zeker zin om de bezwaarschriftprocedure te volgen om op die manier de officier van justitie te dwingen om inzage te geven in alle processtukken. Wilt u ook inzage in de processtukken in uw strafzaak? Meld dit dan direct bij de aanmelding van uw zaak via het aanmeldingsformulier. TIP: wanneer de politie tijdens het verhoor weigert om inzage te verlenen, dan adviseren wij u om verder een beroep te doen op uw zwijgrecht. Laat in het proces-verbaal van verhoor (uw verklaring) opnemen dat u op grond van artikel 30 lid 1 Sv. inzage wilt in de processtukken, maar dat u dat wordt geweigerd, waardoor u meent dat u in uw verdediging wordt geschaad en u geen recht krijgt op een eerlijk proces. > Recht op kennisneming uitgewerkt