Onder omstandigheden kan het zwijgen van verdachten een niet langer houdbare positie worden. Dit komt voor wanneer de feiten en omstandigheden zodanig wijzen op betrokkenheid van een verdachte bij het tenlastegelegde feit, dat enige verklaring, in welke vorm dan ook, van de verdachte verlangd mag worden. Indien de feiten en omstandigheden schreeuwen om een verklaring, kan het in sommige gevallen verstandig zijn om wel een verklaring te geven. Een beroep op het zwijgrecht heeft in dat geval geen nut en kan ook in je nadeel werken. De rechter kan namelijk geïrriteerd worden en dat kun je terugzien in de strafmaat. Ook zou je veroordeeld kunnen worden voor een groter aandeel in het strafbare feit dan je eigenlijk gehad hebt. Je zou bijvoorbeeld veroordeeld kunnen worden voor medeplegen i.p.v. medeplichtigheid.

De omstandigheid dat de verdachte weigert een verklaring af te leggen of een bepaalde vraag te beantwoorden kan op zichzelf, mede gelet op art. 29, eerste lid, Sv, niet tot het bewijs bijdragen. De rechter mag echter bij zijn bewijsoordeel in aanmerking nemen dat de verdachte voor een omstandigheid die op zichzelf of in samenhang met de verdere inhoud van de bewijsmiddelen beschouwd redengevend kan worden geacht voor het bewijs van het aan hem tenlastegelegde feit, geen aannemelijke, die redengevendheid ontzenuwende, verklaring heeft gegeven. Het ontbreken van deze verklaring vormt dan niet meer dan de laatste schakel in de ketting van de bewijsredenering. Het ontbreken van een dergelijke toelichting draagt in een dergelijk geval voornamelijk bij aan de overtuigingskracht van het bewijsmateriaal dat reeds beschikbaar is.

Hieronder staat voor een aantal bijzondere delicten een overzicht met uitspraken waarin het bewijs om een verklaring schreeuwt. In deze uitspraken is er dus sprake van feiten en omstandigheden waarbij een aannemelijke, die redengevendheid ontzenuwende verklaring van de verdachte verwacht wordt. Dit houdt in dat er verwacht wordt van de verdachte dat hij of zij een verklaring geeft die betrouwbaar is en een geloofwaardig alternatief vormt voor de bewijsmiddelen die bij het delict zijn aangetroffen. Onder elk overzicht is toegelicht waarom het bewijs bij dit delict om een verklaring schreeuwt. Ook wordt er toegelicht wanneer er in deze uitspraken (mogelijk) sprake zou zijn van bewijs dat niet om een verklaring schreeuwt. Er is gebruik gemaakt van relatief recente rechtspraak van de rechtbanken en gerechtshoven omdat zij hun bewijsconstructie toelichten.

Wet Wapens en Munitie

In de onderzoeksperiode zijn er drie uitspraken die zien op het voorhanden hebben van een vuurwapen. Voor een veroordeling voor het voorhanden hebben van een vuurwapen moet bewezen worden dat het (vuur)wapen zich in de beschikkingsmacht van de verdachte bevond. In de onderhavige zaken komt het feitencomplex in alle drie de gevallen overeen. De verdachten zijn allemaal aangehouden in een auto waarin ook het vuurwapen is aangetroffen. Daarnaast zat in alle drie de gevallen een DNA-spoor van de verdachten op het vuurwapen. Onder deze omstandigheden schreeuwt het bewijs volgens de rechters om een verklaring. Mogelijk is slechts één van deze bewijsmiddelen dus onvoldoende om te zeggen dat het bewijs om een verklaring schreeuwt. Te denken valt bijvoorbeeld om de situatie dat er geen DNA van de verdachte wordt gevonden op het vuurwapen. Mogelijk dat er dan misschien geen aannemelijke, die redengevendheid ontzenuwende verklaring nodig is. In zo een geval kan niet per se gezegd worden dat het wapen zich in de beschikkingsmacht van de verdachte zou hebben bevonden.

Heling

Naast de uitspraken die zien op het voorhanden hebben van een wapen, zijn er drie uitspraken over heling in het onderzoek opgenomen. Bij heling is er altijd sprake van een uit misdrijf afkomstig goed dat zich binnen de beschikkingsmacht van de verdachte bevindt. Daarbij dient de verdachte te weten of redelijkerwijs te vermoeden dat dit goed een criminele oorsprong heeft. In deze zaken heeft de bijzondere bewijsconstructie telkens betrekking op de wetenschap van de criminele herkomst van de goederen. Daarbij betrekt het hof in ECLI:NL:GHAMS:2020:3754 dat de verdachte kennelijk geen aannemelijke verklaring heeft gegeven voor zijn aanwezigheid in de gestolen auto die opvallend vluchtgedrag vertoonde. In ECLI:NL:GHAMS:2019:957 betrok het hof eveneens het opvallende vluchtgedrag van de verdachte terwijl deze geen aannemelijke verklaring heeft gegeven voor zijn ‘zeer opvallende gedrag’ in de nabijheid van de gestolen scooter. Tot slot betrekt het hof in ECLI:NL:GHAMS:2019:3032 dat de verdachte geen aannemelijke verklaring heeft kunnen geven voor een geparkeerde auto voor zijn deur die gestolen was en waarin zijn DNA werd aangetroffen, terwijl ook de gestolen kentekenplaat in een door hem gehuurde garagebox is aangetroffen. Mogelijk is alleen de aanwezigheid van het gestolen goederen in de nabijheid van de verdachte onvoldoende om te kunnen zeggen dat het bewijs om een verklaring schreeuwt. Er moet dus een bijkomstige omstandigheid zijn. Bijvoorbeeld vluchtgedrag of DNA-sporen waaruit de mogelijke betrokkenheid van de verdachte blijkt. Soms kan het wel verstandig zijn om een verklaring af te leggen. Bijvoorbeeld bij een subsidiaire tenlastelegging voor diefstal en heling. Het afleggen van een verklaring kan dan resulteren in een veroordeling voor heling i.p.v. diefstal. Volgens de richtlijnen liggen er lagere straffen op heling.

Opiumwet

Ook zijn er drie uitspraken die zien op de Opiumwet opgenomen in het onderzoek. Twee uitspraken hebben betrekking op de betrokkenheid van de verdachte bij de productie van respectievelijk hennep en amfetamine en een uitspraak heeft betrekking op de invoer van cocaïne. In ECLI:NL:GHARL:2020:7427 is de verdachte eigenaar van een loods waarin een hennepkwekerij is gevestigd. Verdachte wordt dagelijks in de buurt van de loods gezien en zou door de verbalisanten ook in de loods zijn gezien. Daarnaast is DNA van de verdachte op een waterflesje en een sigaret in de loods aangetroffen. De verdachte verklaart dat hij geen wetenschap had van de hennepkwekerij, maar heeft verder geen aannemelijke verklaring gegeven voor de aanwezigheid van zijn DNA op voorwerpen in de loods en het feit dat regelmatig in de buurt van de loods gezien is. Het hof neemt daarom aan dat de verdachte wel wetenschap heeft gehad van de hennepkwekerij en dat dus sprake is van medeplegen. In ECLI:NL:GHSHE:2019:4869 is er door de politie een amfetaminelab aangetroffen in een woning. Een huurauto die door de verdachte gehuurd wordt staat achter de woning geparkeerd. Ook wordt het DNA van verdachte aangetroffen op diverse voorwerpen bestemd voor de productie van amfetamine. Tot slot wordt het paspoort van verdachte aangetroffen bij een medeverdachte. Ook hier heeft de verdachte geen aannemelijke verklaring gegeven voor de aanwezigheid van zijn DNA op voorwerpen in de woning en het feit dat een huurauto op zijn naam bij de woning stond en zijn paspoort in bezit was van een medeverdachte. Het hof neemt daarom aan dat er sprake is geweest van een voldoende nauwe en bewuste samenwerking en dus van medeplegen.

In ECLI:NL:RBROT:2020:13048 is er sprake van medeplegen van invoer van cocaïne. In deze zaak vroeg de verdachte aan de medeverdachte om een container op te halen voor €30.000,-. Deze container was zonder toestemming ingeklaard. De verdachte had ook een vrachtwagen geregeld voor het vervoeren van de container. De container bevatte pakketjes die leken op drugspakketjes. De verdachte had veel contact met de medeverdachte en had ook het containernummer en de pincode verstrekt aan medeverdachte. De verdachte had geen verklaring voor de nauwe betrokkenheid bij het transport van de container. Omdat de verdachte een sturende rol heeft gehad en geen verklaring had voor zijn betrokkenheid bij de container waar cocaïne in zat, nam het hof aan dat er sprake was van een nauwe en bewuste samenwerking en dus medeplegen van de invoer van cocaïne.

Wat opvalt bij deze Opiumwetzaken is dat er veel (indirect) bewijs voorhanden is waaruit de betrokkenheid van de verdachte blijkt. In ECLI:NL:RBROT:2020:13048 is de sturende rol zo groot dat aan het zwijgen van de verdachte nauwelijks betekenis lijkt toe te komen. Ook in ECLI:NL:GHARL:2020:7427 lijkt de betrokkenheid van de verdachte wel voldoende te blijken uit de bewijsmiddelen. Alleen in ECLI:NL:GHSHE:2019:4869 lijkt de ondergrens in beeld te komen doordat alleen het DNA-bewijs de verdachte rechtstreeks aan het delict linkt. Juist in dit geval komt er daarom wellicht betekenis toe aan het ontbreken van een aannemelijke, de redengevendheid van het bewijs ontzenuwende, verklaring van de verdachte. Tenslotte is alleen DNA-bewijs onvoldoende voor een veroordeling. Ook de geparkeerde auto en de aanwezigheid van het paspoort zouden normaliter onvoldoende zijn om bij te dragen aan het bewijs, maar zij fungeren hier als steunbewijs van de betrokkenheid van de verdachte bij het delict. Juist deze combinatie zorgt ervoor dat het bewijs wel om een verklaring lijkt te schreeuwen.

Diefstal en inbraak

Tot slot maken er zeven uitspraken die zien op andere vermogensdelicten deel uit van het onderzoek. Dit zijn de uitspraken over diefstal (met braak). Uit het onderzoek blijkt dat de rechter bij vermogensdelicten vaak gebruik maakt van de bewijsconstructie dat het bewijs om een verklaring schreeuwt. Alle uitspraken zien verder op het medeplegen van het vermogensdelict. In ECLI:NL:GHAMS:2019:267, ECLI:NL:RBAMS:2018:6601 en ECLI:NL:RBAMS:2017:6937 was er sprake van inbraak en/of diefstal. Ook was er in alle drie de zaken sprake van getuigenverklaringen. Naast de getuigenverklaringen, waren de verdachten in alle drie de zaken kort na het plegen van het delict aangehouden.  Wat deze drie zaken in het bijzonder op elkaar doet lijken, is het feit dat de verdachten geen verklaring gaven voor hun aanwezigheid op een bepaalde plek. In de ene zaak zat de verdachte in de bosjes. In de andere zaak zat de verdachte in een boom en in de laatste zaak had de verdachte geen verklaring voor zijn aanwezigheid in nabijheid van het plaats delict. Nadat er vast staat dat er sprake is van diefstal, komt de rechter tot de vraag of er sprake is van medeplegen. De aanwezigheid van de verdachten op een bepaalde plek nabij de plaats delict schreeuwde in deze zaken om een verklaring. Mogelijk zijn de bewijsmiddelen zonder het feit dat de verdachte zich bevond op een bepaalde plek nabij de plaats delict onvoldoende om te concluderen dat de omstandigheden en de feiten om een verklaring schreeuwen.

In de zaken ECLI:NL:GHAMS:2019:2464 en ECLI:NL:GHARL:2019:7154 was er net als in de vorige zaken sprake van getuigenverklaringen, meldingen van inbraak en/of diefstal en goederen die gestolen waren. Naast deze bewijsmiddelen werden de goederen in beide zaken aangetroffen in de auto waar de verdachte zich in bevond of heeft bevonden. In deze zaken hadden de verdachten geen verklaring voor de herkomst van de goederen in de auto. In combinatie met de overige bewijsmiddelen oordeelde het hof dat deze omstandigheden om een verklaring schreeuwde. Indien de goederen niet kort na en in de buurt van de diefstal waren aangetroffen in de auto van de verdachte, was er hoogstwaarschijnlijk geen sprake van feiten en omstandigheden die schreeuwen om een verklaring van de verdachte.

Tot slot was er in de zaken ECLI:NL:RBMNE:2020:86 en ECLI:NL:GHARL:2019:7580 sprake van een overval met diefstal en een inbraak met diefstal. Vast staat wederom dat er een diefstal is gepleegd. Alleen de vraag of verdachte hierbij betrokken is (deze medegepleegd heeft) staat ter discussie. De bewijsconstructie wordt dus wederom voornamelijk betrokken om het medeplegen bewezen te verklaren. Van de onschuldige verdachte of de medeplichtige mag tenslotte verwacht worden dat hij een verklaring aflegt waarom zijn bijdrage niet gelijk te stellen is aan medeplegen. In beide zaken was er een melding van gestolen goederen. Verder was er in de ene zaak sprake van camerabeelden en in de andere zaak een aangetroffen zorgpas met daarnaast hand- en voetafdrukken. Dit leidde in beide zaken tot het aftappen van de telefoon van de verdachte. In allebei de zaken werden telefoongesprekken gevonden met een medeverdachte. De telefoongesprekken in combinatie met het overige bewijs schreeuwden dus om een verklaring. Zonder de telefoongesprekken zouden de bewijsmiddelen hoogstwaarschijnlijk niet om een verklaring schreeuwen. In ECLI:NL:RBMNE:2020:86 waren er bovendien veel bewijsmiddelen die normaal eerder met medeplichtigheid in verband worden gebracht. In deze zaak lijkt de rechtbank juist medeplegen aan te nemen vanwege het uitblijven van een verklaring.

Naast de uitspraken van de rechtbank en het hof, heeft de Hoge Raad in zijn arrest van 5 juli 2016, ECLI:NL:HR:2016:1323 het volgende overwogen: “In een geval als het onderhavige kan met betrekking tot de toedracht van de diefstal worden vastgesteld dat deze door “verenigde personen” is begaan, maar kan niet direct worden vastgesteld door wie precies. Indien in een dergelijk geval de verdachte zelf kort na de diefstal wordt aangetroffen in omstandigheden die op betrokkenheid bij het strafbare feit duiden, kan sprake zijn van een situatie waarin het uitblijven van een aannemelijke verklaring van de verdachte, van belang is voor de beantwoording van de vraag of het tenlastegelegde medeplegen kan worden bewezen.” Hieruit blijkt nogmaals dat de verklaring van de verdachte van belang is wanneer hij kort na het delict wordt aangetroffen in omstandigheden zoals het zich bevinden op een bepaalde plek, aangetroffen worden in de auto met gestolen goederen of telefoongesprekken waaruit blijkt dat er sprake is van een nauwe en bewuste samenwerking. Indien er een verklaring van de verdachte verwacht wordt, heeft het dus wel degelijk nut om te verklaren. Hij kan namelijk laten merken dat hij medeplichtig is. Hij zal dan een lagere straf krijgen dan wanneer medeplegen bewezen wordt. Van medeplichtigheid is bijvoorbeeld sprake als de verdachte alleen op de uitkijk staat of helpt bij de vlucht. In beide gevallen zal hij dan ook aanwezig zijn in de buurt van de plaats delict of bij de overige verdachten.

Voor het medeplegen van diefstal heeft de advocaat-generaal in ECLI:NL:PHR:2019:165 het volgende opgenomen: “Bij de beantwoording van de vraag of iemand zich heeft schuldig gemaakt aan het plegen van diefstal kan aan het enkele voorhanden hebben van een gestolen voorwerp niet zonder meer de conclusie worden verbonden dat de betrokkene dat voorwerp ook heeft gestolen. Voor de beoordeling van de betekenis die aan dat voorhanden hebben moet worden gehecht, zijn de feiten en omstandigheden van het geval van belang … Bij die beoordeling kan een rol spelen of de betrokkene een aannemelijke verklaring heeft gegeven voor dat voorhanden hebben.” Het aantreffen van gestolen goederen vraagt vooral om een verklaring, omdat daaruit niet per se diefstal blijkt, maar ook heling. In de casus is heling minder aannemelijk omdat ook inbrekersgereedschap bij de verdachte is aangetroffen.

The post Wanneer schreeuwt het bewijs om een verklaring? appeared first on Politie verhoor.

The post Afstand van advocaat alleen bij informed consent (Richtlijn 2012/13/EU) appeared first on Politie verhoor.

Evenwel kunt u weer niet worden vervolgd voor het niet meewerken aan deze verplichting.
In de uitspraak van de Hoge Raad van 17 april 2018, ECLI:NL:HR:2018:612, werd een verdachte vervolgd voor het niet voldoen aan de verplichting om medewerking te verlenen aan het nemen van een of meer vingerafdrukken. Deze verplichting is wettelijk geregeld in art. 55c lid 2 Sv. Artikel 447e Sr. biedt echter geen grondslag voor vervolging op grond van artikel 55c lid 2 Sv. “Het niet-medewerken aan het afnemen van vingerafdrukken op basis van art. 55c leden 2 en 3 Sv is derhalve niet een gedraging die strafbaar is gesteld bij art. 447e Sr.’

Wettelijke kader verplichting medewerking afgeven vingerafdrukken

Hof: Geen vervolging voor niet meewerken afnemen vingerafdrukken vanwege het lex certa beginsel

Het hof heeft de verdachte vrijgesproken en heeft het volgende overwogen:
Het standpunt van het OM is dat art. 55c lid 2 Sv de verdachte een verplichting oplegt tot het verlenen van medewerking. Het hof deelt de conclusie niet vanwege het lex certa beginsel. Het moet voor een burger in voldoende mate voorzienbaar zijn in welke omstandigheden zijn gedraging volgens de wet strafbaar is. Art. 447e Sr stelt strafbaar het niet voldoen aan de verplichting om medewerking te verlenen aan het nemen van vingerafdrukken krachtens het Wetboek van Strafvordering. Hierin wordt art. 55c lid 2 niet expliciet genoemd. In dit artikel staat slechts dat de ambtenaar in de daar omschreven gevallen de bevoegdheid heeft om vingerafdrukken te nemen. Er staat dus niet in dat de verdachte verplicht is om zijn medewerking te verlenen. ‘Voor zover het hof bekend is er geen jurisprudentie (van de Hoge Raad) waaruit volgt dat die verplichting er ondanks de wettekst toch ingelezen moet worden.’

Daarnaast is ten aanzien van het systeem van de wet bovendien van belang dat het nemen van vingerafdrukken niet alleen belangrijk is voor identificatiedoeleinden, maar ook een rol kan spelen bij de opsporing, vervolging en berechting van strafbare feiten. Dit vindt zijn grondslag in art. 55c lid 4 Sv. Uitgangspunt is dat verdachte niet verplicht kan worden mee te werken aan zijn eigen veroordeling.

‘Gelet op het vorenstaande vindt de aan het middel ten grondslag liggende opvatting dat art. 55c leden 2 en 3 Sv voor de verdachte of veroordeelde een verplichting bevat tot medewerking aan het nemen van vingerafdrukken, hem opgelegd krachtens het Wetboek van Strafvordering, geen steun in het recht. Het niet-medewerken aan het afnemen van vingerafdrukken op basis van art. 55c leden 2 en 3 Sv is derhalve niet een gedraging die strafbaar is gesteld bij art. 447e Sr.’

The post Vingerafdrukken bij politieverhoor appeared first on Politie verhoor.

Verweer advocaat

De advocaat heeft hier direct verweer tegen gevoerd. Hij heeft bepleit dat door het bewust verstrekken van valse informatie er is gehandeld in strijd met het uit artikel 29 van het Wetboek van Strafvordering (hierna: Sv) voortvloeiende pressieverbod. Omdat de verdachte tijdens de heimelijk opgenomen gesprekken niet in vrijheid heeft verklaard, moet volgens hem het Openbaar Ministerie niet-ontvankelijk te worden verklaard.

Rechtbank: bewijsuitsluiting verklaring verdachte

De rechtbank vindt een niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie te ver gaan, maar oordeelt wel dat de verklaring van de verdachte moet worden uitgesloten van het bewijs. De rechtbank overweegt daartoe het volgende:

The post Bewust valse informatie verstrek door politie tijdens verhoor appeared first on Politie verhoor.

Soorten valse bekentenis

Mensen bekennen om verschillende redenen vals:

• Sommigen nemen vrijwillig de schuld op zich, bijvoorbeeld om een ander te beschermen.
• Of omdat ze in de war zijn of in het nieuws willen komen.
• Anderen bekennen omdat ze gedwongen worden, bijvoorbeeld omdat de druk van een verhoor wordt ze te veel wordt

Sommige politieagenten gebruiken trucs om iemand te laten bekennen. Ze komen met misleidend bewijs, kleineren je, of ze zijn juist heel meelevend. Verhoren kunnen erg lang duren of gebruikt de politie een sterk drukmiddel, bijvoorbeeld contact met partner of kinderen. Al die omstandigheden bij elkaar kunnen ervoor zorgen dat je uiteindelijk toegeeft.

In feite zijn er dus drie soorten valse bekentenissen:

1. de vrijwillige bekentenissen, waarbij geen sprake is van externe druk (door bijvoorbeeld politie of de werkelijke daders). Factoren die een rol spelen bij een vrijwillige valse bekentenis gaan onder meer het onvermogen om feiten van fictie te onderscheiden, pathologische drang naar bekendheid, of de wens om de echte dader te helpen en te beschermen.
2. de gedwongen valse bekentenissen;  de verdachte zegt dan later dat hij onder druk van het politieverhoor probeerde uit te komen of dat hij een einde wilde maken aan het verhoor.
3. de ingebeelde, geïnternaliseerde valse bekentenissen. Bij een geïnternaliseerde valse bekentenis gaan onschuldige verdachten in de loop van het onderzoek zelf geloven dat zij daadwerkelijk schuldig zijn zonder dat ze aanvankelijk enige herinnering hebben aan het plegen van het ten laste gelegde feit. De onschuldige verdachte gaat steeds meer twijfelen aan het eigen geheugen waardoor hij meer en meer gaat vertrouwen op externe informatie en suggesties. Dit fenomeen wordt ook wel ‘memory distrust syndrome’ genoemd.

Een valse herinnering is snel gemaakt, bewijst de DRM-test (genoemd naar de ontwikkelaars James Deese, Henry Roediger en Kathleen Mcdermott). Daarbij krijgen proefpersonen een lijst woorden voorgelezen. De woorden hebben iets met elkaar te maken. Bijvoorbeeld gaap, kussen, bed, dromen, tukje en snurken. De proefpersonen moeten zoveel mogelijk woorden van de lijst proberen te onthouden. Als ze dan later de vraag krijgen om op te schrijven welke woorden ze gehoord hebben, schrijven veel van hen ook ‘slaap’ op. Doordat de woorden allemaal min of meer met slaap te maken hebben, legt je brein die associatie. Je raakt ervan overtuigd dat je dat woord ook gehoord hebt. En voilà, een valse herinnering.

Hoe valse bekentenis?

De eerste stap naar een valse bekentenis, dat is memory distrust’. ‘Als je ervoor zorgt dat mensen hun eigen geheugen wantrouwen, is het makkelijker om ze iets aan te praten.’ Dat gaat best snel. In een verhoor moet je vaak herinneringen ophalen aan iets wat je een tijdje geleden hebt gedaan. Meestal weet je dat niet meer precies. Helemaal als het een dag als alle anderen was. De politie brengt je aan het twijfelen door iets te zeggen als: ‘Zo kan het niet gebeurd zijn, probeer het nog maar eens.’ Als je twijfelt, dan komen de agenten met hun versie van het verhaal. Ze gaan de gaten in je geheugen invullen en zeggen iets als ‘Stel je eens voor dat je de buurvrouw van het balkon hebt gegooid’. Dan ga je bedenken hoe je dat kunt hebben gedaan.
‘Dat heet imaginatie-inflatie. Als je iemand lang genoeg over een gebeurtenis laat fantaseren, wordt die steeds geloofwaardiger.’ Als de politie zó sterk van je schuld overtuigd is, zou het dan niet waar kunnen zijn?
Langzaam nestelt het verhaal van de politie zich in je geheugen. En dan komen de agenten met hun bewijs: je bent op de dag van moord bij de buurvrouw gezien. Terwijl jij dacht dat je bij je moeder op bezoek ging. Merckelbach: ‘Dan gaat er iets mis in je discrepancy detection. Hoe meer vertrouwen je in je eigen herinnering hebt, hoe gemakkelijker je normaal gesproken de versie van de politie aan de kant kunt zetten. Je ziet immers dat hun verhaal niet klopt. Maar als er plots een getuige is, wordt dat moeilijker.’

Nu hebben ze je. Als je al een deel toegegeven hebt, is het makkelijk de rest ook te bekennen. ‘Dat komt doordat de politie het verslag van een eerder gesprek gebruikt bij het volgende verhoor. Als je na veel twijfel iets toegegeven hebt, staat dat zwart op wit. Daar word je mee geconfronteerd en dan geef je misschien weer een volgend stapje toe,
Na lange en indringende verhoren weet je op enig moment niet meer wat je wel en niet hebt gedaan. Je bent moe, je wil naar huis en je wil dat het gezeur ophoudt. Uiteindelijk zwicht je: je zult het wel gedaan hebben.

Iedereen kan een valse bekentenis afleggen. Hoe vatbaarder je bent voor suggestie, hoe gemakkelijker je bekent, ook wel de onweerstaanbare suggestie genoemd. Forensisch psycholoog Gisli Gudjonsson van King’s College London (VK) ontwikkelde een vragenlijst om die vatbaarheid te testen: de Gudjonsson Suggestibility Scale (GSS).
De test bestaat uit suggestieve vragen over een verhaal dat je te horen krijgt. (‘Sloeg de vrouw de aanvaller met haar hand of handtas?’, terwijl ze helemaal niet geslagen heeft.) Hoe vaker je meegaat met zo’n suggestie, hoe hoger je score. Een normale GSS-score is zo’n zeven punten.
Mensen met een laag IQ zijn vaak makkelijker te beïnvloeden door trucs van de politie. En iemand met een psychische stoornis als schizofrenie kan vaak geen goed onderscheid maken tussen wat hij bedacht en wat hij gedaan heeft. Ook als je veel gedronken hebt, ben je kwetsbaar. De gaten in je geheugen zijn makkelijk te vullen met belastende informatie.

En zo gaat jouw geheugen van nooit naar ooit. Je geheugen is geen goed onderhouden archief waar je even iets in kunt opzoeken. Hoe dikker het dossier, hoe groter de kans dat je iets verkeerd onthoudt.

Valse bekentenis zonder druk

Aan een valse bekentenis hoeft geen druk tijdens het verhoor ten grondslag te liggen. Bij verhoren is er ten eerste namelijk altijd een zekere druk aanwezig; de verdachte zijn in een onzekere situatie gedetineerd en veelal afgesloten van de buitenwereld. Dat veroorzaakt in de regel al druk die nog eens kan worden versterkt door onaangename omstandigheden in de detentie.

Bovendien hoeft een valse bekentenis niet of niet uitsluitend door druk te zijn ontstaan, maar een verdachte kan ook worden verleid tot het afleggen van een valse betekenis (zie: A. Vrij (2002) Het verhopren van verdachten. In: P.J. van Koppen e.a., Het recht van Binnen: Psychologie van het recht p. 699 – 725).
Dat speelt dan weer bij die geïnternaliseerde valse bekentenis waarbij de elementen wantrouwen aan het eigen geheugen, en de door de verbalisanten gepresenteerde zekerheid dat de verdachte de dader is, een grote rol kunnen spelen. Dat de verdachte de dader is wordt dan met een zodanige zekerheid gepresenteerd door de verbalisanten, waarbij wordt voorgedaan dat de verdachte het zich alleen nog even niet kan herinneren, maar hem wordt de gelegenheid geboden te raden totdat hij het –volgens de verbalisanten- ‘juiste’ antwoord heeft gegeven (zie ook P.J. van Koppen (1998) Bekkennen als bewijs: Bedenkingen bij het verhoor van de verdachte, Justitiele Verkenningen, 24 (4), p. 61 – 73.

De hiervoor genoemde factoren kunnen aanwijzingen vormen dat er sprake is van een valse bekentenis. Daarnaast dient ook te worden gekeken naar de persoon van de verdachte. Uit onderzoek van Gisli Gudjonsson blijkt dat valse bekenners vaak bepaalde persoonskenmerken hebben zoals suggestibiliteit en inschikkelijkheid. Suggestibiliteit wil zeggen dat men de neiging heeft om informatie van anderen in de eigen herinnering op te slaan. Een voorbeeld hiervan is dat wanneer aan een onschuldige verdachte bedrieglijk wordt gesuggereerd dat getuigen hem of haar ten tijde van de misdaad hebben opgemerkt in de omgeving van de plaats delict. Personen die hiervoor opengaan gaan zich dan (op enig moment) herinneren alsof zij daadwerkelijk daar ter plaatse in de buurt zijn geweest, terwijl dat in feite niet zo is. Anders dan bij suggestibiliteit, waar de persoon dus geloofd in hetgeen wat wordt gesuggereerd, verwijst inschikkelijkheid naar de neiging om naar autoriteiten op te kijken, hun richtlijnen op te volgen en conflicten te vermijden. Uit het onderzoek van Gisli Gudjonsson blijkt dat inschikkelijkheid een belangrijkere factor is voor het afleggen van een valselijk bekentenis dan suggestibiliteit. Dat is ook logisch omdat valse bekentenissen worden veroorzaakt door vele factoren zoals de druk van de verhoren of de beperking van de vrijheid, terwijl suggestibiliteit daarin tegen alleen optreedt als mensen onzeker zijn over het eigen geheugen of snel van opvatting veranderen.

Valse bekentenis herkennen?

Hoe onderscheid je een valse verklaring van een echte? Bij de vraag of een bekentenis naar waarheid is afgelegd, dient aandacht te worden besteed aan de volgende drie aspecten:

1. het verhoor en de omstandigheden rondom het verhoor;
2. de mogelijke redenen van de verdachte om een valse bekentenis af te leggen;
3. de persoonlijkheid van de verdachte.

Voor een beoordeling van de betrouwbaarheid van een verklaring kan vervolgens nog een vierde element hieraan worden toegevoegd, namelijk of de verdachte daderkennis heeft.

Geen van de vier elementen kan direct tot een oordeel leiden over de juistheid of valsheid van een bekentenis. Alle vier de aspecten moeten in samenhang worden bezien.

De politie probeert een valse bekentenis met name te herkennen door te vragen naar daderkennis. Dat zijn details over het misdrijf die alleen de dader kan weten. Als het bekend is dat het slachtoffer gewurgd is, weet alleen de dader dat een zijden sjaaltje uit de ladenkast is gebruikt. Maar die methode is niet waterdicht. Wie bekent om een ander te beschermen, kan de echte dader naar de details gevraagd hebben. En soms lijkt een verdachte wel veel te weten, maar is door de verhoorders (onbewust) informatie gelekt. Om later te achterhalen wie als eerste bepaalde informatie gaf, moet je alle verhoren opnemen en uitschrijven. Dat is veel werk. Wat ook kan: kijken of eventuele fouten van de politie ook in de verklaring van een verdachte staan. Als dat zo is, heeft de politie waarschijnlijk suggestief verhoord. Bij Ina Post, de van moord verdachte bejaarden­verzorgster, dacht de politie dat ze een boekje van het slachtoffer gestolen had. Dat bekende Post ook. Daderkennis, dacht de politie. Maar het boekje was helemaal niet gestolen. Dat had de politie Post aangepraat.

Valse bekentenis voorkomen

Als je eenmaal bekend hebt, is het moeilijk om dat herroepen te krijgen. Hoe voorkom je dat je bezwijkt onder de druk? ‘ Als belangrijkste tips kan ik u geven:

1. Zeg niks zonder een advocaat die bij het politieverhoor aanwezig is. Mensen denken al snel: ik ben onschuldig, dus mij kan niks overkomen. Toch wel dus. Als je hoofdverdachte bent, gaat het hele onderzoek die kant op. En heb je eenmaal bekend, dan wordt een latere ontkenning niet meer geloofd.
2. Sta erop dat het verhoor niet te lang duurt. Het kost veel energie om steeds weer uit te leggen dat je het écht niet gedaan hebt. En wie moe is, geeft eerder toe.
3. Lees ook kritisch het verslag van het verhoor. Als er eenmaal een fout in zit, is dat bijna niet meer recht te zetten. Kijk dus goed of daar wel echt staat wat je gezegd hebt.

Valse bekentenis afgelegd?

Heeft u zelf ook een valse bekentenis afgelegd? Dan is het belangrijk dat u direct actie onderneemt om deze verklaring terug te draaien. Neem contact op met een van onze gespecialiseerde advocaten en laat u bijstaan. De advocaat kan samen met een ervaren rechtspsycholoog, zoals Harald Merkelbach, Melanie Sauerland, of Peter van Koppen, de verklaring onderzoeken en hiertegen verweer voeren, dit alles om een uiteindelijke veroordeling te voorkomen.

Meer informatie valse bekentenis

Meer informatie over valse bekentenissen vindt u hier:

• Harald Merckelbach, Intuïties maken meer kapot dan je lief is (2017), Uitgeverij Prometheus: over valse bekentenissen en valse ontkenningen.
• Meer informatie over de geinternaliseerde valse bekentenis valt te lezen in het Advocatenblad, 85 (14), p. 10-13; R. Horselenberg & T. Smeets (2005) Valse bekentenissen: Na de zaak-Nienke; en P.J. van Koppen e.a., Reizen met mijn rechter: Psychologie van het recht (p. 765 – 784).

Bron; Geef maar toe (Quest 2017) 

Zie ook:

• Podcast ” Hoe manipulatie in verhoren leidt tot foute vonnissen”

The post Wanneer valse bekentenis? appeared first on Politie verhoor.

Daarbij komt dat verdachte een duidelijk motief had om de schuld op zich te nemen. Getuige [getuige 1] heeft verklaard dat drugs en [partner verdachte] het belangrijkst waren voor verdachte. [partner verdachte] had nog enkele jaren celstraf openstaan en verdachte was bang dat zij hem jaren niet zou zien als zij zich zouden aangeven. Verdachte zou, met haar misbruikachtergrond, voor dit delict hooguit één of twee jaar cel krijgen.

Getuige [getuige 5] heeft op 5 juli 2011 bij de rechter-commissaris verklaard dat [partner verdachte] hem een week voor dat verhoor bij de rechter-commissaris heeft gebeld en dat [partner verdachte] hem toen heeft gezegd dat zijn vriendin de schuld op zich had genomen. Ook uit de dagboeken en brieven aan [partner verdachte], die in verdachtes cel in beslag zijn genomen, komt het beeld naar voren dat verdachte de schuld op zich heeft genomen om [partner verdachte] te ontlasten. Verder heeft niemand de verklaring van verdachte dat [partner verdachte] niet in de woning was op het moment dat het slachtoffer bij hun woning kwam, kunnen bevestigen. Er is geen enkel objectief/technisch bewijs dat het verdachte is geweest die het slachtoffer heeft aangeraakt.

Nadat [partner verdachte] is vrijgekomen, heeft hij verschillende getuigen gemanipuleerd. Zo verklaren getuigen [getuige 4], [getuige 5] en [getuige 3] bij de rechter-commissaris na zijn vrijlating veel terughoudender dan zij eerder deden. Dat, terwijl de tapgesprekken die zij voerden, duidelijk zijn.

4.3 Het oordeel van de rechtbank

Wettig en overtuigend bewijs

In de bekennende verklaringen van verdachte heeft zij gezegd dat [partner verdachte] op de avond van 7 oktober 2010, toen het slachtoffer drugs kwam afleveren, niet thuis was omdat hij naar een coffeeshop was gegaan om drugs te kopen. De rechtbank stelt vast dat verdachte de enige is die daarover verklaart en dat het dossier overigens geen bewijs bevat dat deze verklaring ondersteunt. Een coffeeshopmedewerker is als getuige gehoord maar ook die heeft de aanwezigheid van [partner verdachte] op de bewuste avond in de coffeeshop niet bevestigd. Dit betekent naar het oordeel van de rechtbank dat [partner verdachte] voor de avond van 7 oktober 2010 geen sluitend alibi heeft. Het is dan ook niet uit te sluiten dat [partner verdachte] in de woning was toen het slachtoffer daar arriveerde.

Ter beoordeling is vervolgens of verdachte een motief kan hebben gehad om vrijwillig een valse bekentenis af te leggen. Dat is naar het oordeel van de rechtbank het geval. Uit de dagboeken en de brieven aan [partner verdachte] die verdachte in detentie schreef, komt namelijk naar voren dat zij zeer veel liefde voelde voor [partner verdachte] en dat zij erg bang was dat ze hem kwijt zou raken. Verdachte verkeerde kennelijk in de veronderstelling dat [partner verdachte] nog enkele jaren celstraf open had staan en dat zij, als zij zouden worden opgepakt, dan jaren gescheiden van elkaar zouden moeten leven. Getuige [getuige 1] heeft verklaard dat voor verdachte maar twee dingen belangrijk waren, namelijk drugs en [partner verdachte], en dat verdachte bang was dat [partner verdachte] voor lange tijd de cel in zou gaan als ze zouden worden opgepakt.

Het is aannemelijk dat verdachte en [partner verdachte] de periode van 7 oktober 2010 tot 5 november 2010 (datum aanhouding) met elkaar hebben doorgebracht. De rechtbank acht ook aannemelijk dat zij in die periode hebben nagedacht over de zaak en het is, gegeven de bij verdachte bestaande veronderstelling dat [partner verdachte] in ieder geval nog een relevante periode aan gevangenisstraf moest uitzitten, voorstelbaar dat zij samen een scenario hebben bedacht waarin zij na een eventuele arrestatie zouden verklaren zoals verdachte op 2, 3 en 14 december 2010 heeft gedaan, om op die wijze zo kort mogelijk van elkaar gescheiden te hoeven zijn. [partner verdachte] zou dan vrijuit gaan en verdachte, zo lijkt haar kennelijke inschatting dan te zijn geweest, zou slechts een korte gevangenisstraf opgelegd krijgen, omdat zij volgens haar uit zelfverdediging had gehandeld. Het slachtoffer had haar in dat scenario immers aangerand. Uit de dagboeken en brieven van verdachte blijkt ook dat verdachte zich voorstelde dat [partner verdachte] in vrijheid alles op orde zou maken voor het moment dat zij haar straf zou hebben uitgezeten en dat zij dan samen verder zouden leven.

Het voorgaande leidt er toe dat bij de rechtbank serieuze twijfel ontstaat of verdachte tijdens de verhoren op 2, 3 en 14 december 2010 naar waarheid heeft verklaard. Daarmee komt de mogelijkheid dat [partner verdachte] het geweld op het slachtoffer heeft uitgeoefend nadrukkelijker in beeld. In dat verband is het volgende nog van betekenis.

De resultaten van het technisch onderzoek, het vergelijkend DNA-onderzoek en de bevindingen van de patholoog zijn niet exclusief ondersteunend aan het scenario dat verdachte de dader is geweest en sluiten het scenario met [partner verdachte] als dader niet uit.

Verder kunnen verschillende passages in het dagboek van verdachte (pagina’s 509, 519 en 522), in een brief aan [partner verdachte] van 3 december 2010 (pagina’s 579 en 590) en in een gedicht (pagina 458) ondersteunend zijn voor zowel het scenario dat verdachte de dader is, als ook voor het scenario dat [partner verdachte] de dader is, en tevens voor het scenario dat zij beiden de hand hebben gehad in de dood van het slachtoffer. Deze passages sluiten evenmin één van deze scenario’s uit.

Voorts is van betekenis dat de bekentenis van verdachte niet door [partner verdachte] is bevestigd.

De rechtbank overweegt tenslotte dat het feit dat verdachte gedetailleerd heeft verklaard over hetgeen zich de bewuste avond zou hebben afgespeeld, niet noodzakelijkerwijs iets zegt over de waarschijnlijkheid van haar daderschap. Het is ook mogelijk dat zij getuige is geweest van hetgeen zich heeft afgespeeld en dan is goed verklaarbaar waarom zij uitgebreid over details heeft kunnen verklaren. Voorts zij op dit punt verwezen naar hetgeen hiervoor is overwogen over de uitgebreide mogelijkheid tot overleg tussen verdachte en [partner verdachte] in de periode tussen 7 oktober 2010 en hun aanhouding op 5 november 2010.

Gelet op het voorgaande bestaat bij de rechtbank aanzienlijke twijfel of verdachte de tenlastegelegde feitelijke handelingen heeft verricht. Het beschikbare bewijsmateriaal biedt een voldoende en reële basis voor een scenario waarin [partner verdachte] het geweld op het slachtoffer heeft uitgeoefend. Naar het oordeel van de rechtbank zijn er onvoldoende aanknopingspunten om dat scenario uit te sluiten. De enkele mogelijkheid dat verdachte het feit heeft gepleegd, is onvoldoende voor de vereiste overtuiging. Nu de rechtbank, ondanks het wettig bewijs, niet de overtuiging heeft dat verdachte de dader is geweest van de in de tenlastelegging opgenomen feitelijke handelingen, moet zij worden vrijgesproken van alle tenlastegelegde feiten.

De rechtbank:

The post Vrijspraak na intrekken bekentenis in moordzaak appeared first on Politie verhoor.

Advocaat bij politieverhoor;Invloed van voorafgaande consultatie en aanwezigheid van raadslieden op organisatie en wijze van verhoren en proceshouding van verdachten

Scriptie advocaat bij politieverhoor
Een onderzoek naar het verminderen en voorkomen van onder druk afgelegde verklaringen en daaruit volgende rechterlijke dwalingen door de aanwezigheid van een raadsman bij het politieverhoor.’

The post Artikelen advocaat bij politieverhoor appeared first on Politie verhoor.

Verdachte niet steeds gewezen op zwijgrecht

In het strafdossier zijn opgenomen vier processen-verbaal van vier verhoren van de verdachte. Elk proces-verbaal begint met de vaststelling dat verdachte de cautie wordt gegegeven.
Uit het viertal bij de behandeling in hoger beroep alsnog aan het dossier toegevoegde verbatim verslagen van die verhoren van verdachte blijkt, met uitzondering van het eerste verhoor, niet van die in de processen-verbaal vermelde cauties. Voorts heeft verbalisant [verbalisant], die bedoelde verhoren heeft afgenomen, ter terechtzitting in hoger beroep als getuige verklaard dat hij niet met zekerheid kan verklaren dat hij verdachte voorafgaand aan de drie laatste verhoren de cautie heeft medegedeeld.

Onherstelbaar vormverzuim

Onder deze omstandigheden houdt het hof het er voor dat de cautie bij de laatste drie verhoren van verdachte niet is gegeven, hetgeen een vormverzuim oplevert dat niet meer kan worden hersteld, als bedoeld in artikel 359a van het Wetboek van Strafvordering.

Het hof oordeelt vervolgens dat het bepaalde van artikel 29 van het Wetboek van Strafvordering, welk artikel een uitwerking is van het zogenaamde nemo tenetur-beginsel, uit welk beginsel het recht van de verdachte om te zwijgen voortvloeit, een principieel uitgangspunt voor een verdachte inhoudt en dat schending van dit beginsel een ernstig verzuim oplevert.

Het hof stelt tevens vast dat de inhoud van de processen-verbaal van de verhoren van verdachte, zoals die zich in het dossier bevinden, en de verbatim verslagen van die verhoren op essentiële punten niet met elkaar overeenkomen. In het bijzonder stelt het hof vast dat de processen-verbaal geen recht doen aan door de verdachte tijdens de verhoren onder woorden gebrachte nuanceringen, terwijl die nuanceringen in dit geval van essentieel belang zijn voor de waarheidsvinding.

Consequentie: uitsluiting van het bewijs

Het hof zal gelet op bovenstaande de processen-verbaal van de verhoren van verdachte uitsluiten van het bewijs.

Vrijspraak

Wat zich overigens in het dossier bevindt, levert naar het oordeel het hof onvoldoende steunbewijs op voor de aangifte van [benadeelde], zodat bij gebrek aan voldoende wettige bewijsmiddelen niet kan worden bewezen dat de verdachte het primair en subsidiair ten laste gelegde heeft begaan, zodat hij daarvan wordt vrijgesproken.

The post Bij ieder verhoor moet politie verdachte wijzen op diens zwijgrecht appeared first on Politie verhoor.

Bewijsuitsluiting verklaring omdat verdachte geen advocaat heeft gesproken

Gerechtshof Den Haag, 18 maart 2013, ECLI:NL:GHDHA:2013:BZ4352
Raadsman meldt zich (om onbekende redenen) niet binnen de tussen politie en balie in het ressort Den Haag in de piketregeling afgesproken termijn op het politiebureau. De politie begint het verhoor van de verdachte die wel tevoren een raadsman wilde consulteren. Nu geen sprake is van bijzondere omstandigheden die zulks zouden kunnen rechtvaardigen dient de niet-honorering van het consultatierecht tot bewijsuitsluiting te leiden.

Bewijsuitsluiting verklaring verdachte vanwege niet krijgen van consultatiebijstand

Gerechtshof Den Haag, 8 mei 2013, ECLI:NL:GHDHA:2013:2905
Op basis van het strafdossier en het verhandelde ter terechtzitting in hoger beroep gaat het hof uit van de navolgende redengevende feiten en omstandigheden. Blijkens het proces-verbaal van aanhouding d.d. 22 april 2011 (pagina 8 e.v. van het doorgenummerde strafdossier) is de piketcentrale die dag om 16.58 uur ingelicht over de wens van de verdachte voor zijn verhoor een toegewezen raadsman te willen consulteren. Uit de uitdraai van het verzend controle rapport naar aanleiding van de verstuurde fax van het bij het proces-verbaal aanhouding gevoegde Meldingsformulier consultatiebijstand betreffende de verdachte volgt dat de fax om 16:48 is verzonden.

The post Bewijsuitsluiting verklaring verdachte indien politie verhoor begint omdat advocaat te laat was appeared first on Politie verhoor.

Dit volgt uit  HR 6 juli 2010, LJN BL5528, in welke uitspraak de Hoge Raad overwoog:
“Het Hof heeft de verklaring van de verdachte die hij heeft afgelegd zonder dat hij tevoren was gewezen op zijn zwijgrecht, als onrechtmatig verkregen aangemerkt en van het bewijs uitgesloten. Het oordeel van het Hof dat de nadien ten overstaan van de politie, de hulpofficier van justitie en de Rechter-Commissaris, afgelegde verklaringen van de verdachte die vóór de desbetreffende verhoren uitdrukkelijk op zijn zwijgrecht was gewezen, niet van het bewijs uitgesloten behoeven te worden, geeft geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is toereikend gemotiveerd, zodat het middel niet tot cassatie kan leiden.”

Soortgelijke uitspraken:

• HR 24 februari 2004, LJN AO1830;
• HR 26 januari 1988, LJN AD0157;
• HR 22 september 1981, LJN AC7316;
• HR 25 maart 1980, LJN AC6853;
• HR 4 maart 1980, NJ 1980, 415 m.nt. ThWvV

The post Niet wijzen op zwijgrecht kan worden hersteld bij volgende verklaringen appeared first on Politie verhoor.